Öfke Yönetimi
Öfke Nedir
Öfke; engellenme, yoksun bırakılma, incinme, tehdit edilme, kısıtlanma, haksızlığa uğrama gibi olayların sonrasında ortaya çıkabilen duygudur. İnsanlar kışkırtıldıklarında, yorgun ve savunmasız olduklarında, kendilerini ifade edemediklerinde, anlaşılmamış hissettiklerinde, alaya alındıklarında, hayal kırıklığı yaşadıklarında, tehdit veya saldırı altında olduklarını düşündüklerinde gibi saymakla bitmeyen durumlarla karşılaştıklarında öfkelenebilirler.
Yaşamın içerisinde çok normal ve yaşam sürdürebilirliği için gerekli bir duygu olan öfkenin sınırlı ve kontrol altında tutulabildiği durumlarda işlevsel olabileceğini söyleyebiliriz. Öfke kişinin hayat akışında karşılaşabileceği problemlere yönelik bir uyarıcı rolü üstlenir ve kendini korumaya yardımcı bir duygu olarak kullanılır. Bunun yanında doğru yöne yönlendirilen ve sınırlandırılmış, kontrol altındaki öfke motivasyon kaynağı olarak da kullanılabilir. Kontrol edilemediği durumlarda ise eğitim, mesleki, sosyal aktiviteler gibi birçok açıdan insan hayatını negatif etkileyebilen öfkenin sigara, alkol ve madde kullanımı, yeme bozuklukları, depresyon gibi birtakım negatif sonuçları da ortaya çıkabilir.
Öfke Kontrolü Neden Önemlidir
Öfke kontrolünün olmaması insanın yaşam kalitesini birçok farklı açıdan ve önemli derecede etkiler. Öfkeyi kontrol edemediğinde insanların sadece öfkeli oldukları konuda değil diğer konular ve ilişkilerinde de problemler yaşamaları çok olağandır. Öfke kontrolü konusunda sorun yaşayan kişiler genellikle diğer duygularını ifade etmekte de zorlanırlar ve bu durum o kişilerde stres, gerginlik gibi duyguları da ortaya çıkartabilir. Stresli bir yaşam kalp-damar hastalıkları, mide, bağırsak gibi sindirim sistemi hastalıklarının risklerini de arttırır.
Öfkeyle baş edilemeyen durumlarda yaşanabilecek problem çözme becerilerinin kısıtlanması durumu kişilerin sosyal ilişkilerinden kaçınmalarına da yol açarak kişilerin sosyal olarak izole olmalarına sebebiyet verebilir. Uygun bir şekilde ifade edilemeyen öfkenin saldırganlık, düşmanlık davranışları olarak vücut bularak kişinin aile, çevre, sosyal etkileşimlerine zarar verir.
Öfkenin Kontrolü
Öfkenin kontrol ve denetiminin sağlanması için en temel adım öfkeyi tanımaktır. Öfkenin varlığının kabul edilmesi ve tanınması öfke kontrolüne gidecek yolda kişiye yardımcı olacaktır. Tanınmayan ve kabul edilmeyen öfke saldırganlık ve öfke patlamaları olarak ortaya çıkacaktır. Öfkenin ifadesi her bireyde farklı şekildedir, bazı kişiler öfkeyi bastırırken bazı kişiler öfkeyle yaşamayı alışkanlık haline getirmişler ve yaşamlarının bir parçası olarak kabul etmişlerdir.
Öfke kontrolü üzerindeki birtakım çalışmalar basit davranışlar ve düşüncelerden yola çıkarak hareket etmektedir. Öfkeyi denetleme ve kontrol etme noktasında bazı tavsiye ve örnekler mevcuttur. Bunlardan bazıları;
- Öfke duygusu yaşadığımız anları, öfkeyi tetikleyen durumları kaydetmek
- Nefese odaklanarak nabzımızı düşürmeye ve nefesimizi kontrol etmeye çalışmak
- Öfkeli olduğumuzda kendimize zaman tanımak ve mümkün olduğu taktirde o ortamdan uzaklaşmak ve kontrolü sağlayana kadar geri dönmemek
- Mizahı hayatın içerisinde katmak ve öfkeyi bu şekilde dışarı atmakKendimize bir saldırı, tehdit olarak gördüğümüz durumları kişiselleştirmemek ve cevap vermekten kaçınmak
olarak sıralanabilir.
Öfke kontrolünü kazanmak için profesyonel yardım almak da kişinin başarıyla kontrol sağlayabilmesi için etkili bir seçenektir. Psikoterapi ekollerinden olan BDT’nin (Bilişsel Davranışçı Terapi) hem ergen hem yetişkinlerle yapılan çalışmalarla öfke kontrolünün sağlanmasında başarılı bir yöntemi olduğu sonucunu görebiliriz.
